Przed omówieniem zasad, jak założyć gabinet lekarski, należy wskazać, że gabinet lekarski założyć może zarówno lekarz jak i osoba bez wykształcenia medycznego, nie mniej jednak to właśnie w stosunku do lekarza ustawodawca przewidział szereg dodatkowych wymogów związanych przede wszystkim z prowadzeniem praktyki lekarskiej.
Jak założyć gabinet lekarski – uregulowania prawne dla gabinetu
Do najważniejszych aktów prawnych odnoszących się do założenia gabinetu lekarskiego należą:
• ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej
• rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą
• oraz rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Z uwagi na trwającą epidemię COVID, gabinety lekarskie powinny spełniać ponadto wymagania określone aktualnymi rekomendacjami i wytycznymi. W przypadku gabinetu dentystycznego aktualne wytyczne Ministerstwa Zdrowia dostępne są na stronie Naczelnej Izby Lekarskiej: https://nil.org.pl/uploaded_files/art_1585135060_zalecenia-postepowania-stomatologicznego-ostat-2403.pdf Szczegółowe zalecenia dla gabinetów dentystycznych w okresie epidemii COVID opracowało także Polskie Towarzystwo Stomatologiczne.
W jakiej formie może być prowadzony gabinet lekarski? Indywidualna praktyka lekarska
Przed otworzeniem gabinetu lekarz musi rozważyć w jakiej formie prowadzić będzie działalność leczniczą.
Na potrzeby związane z założeniem gabinetu lekarskiego praktyka zawodowa lekarzy może być wykonywana jako:
1. indywidualna praktyka lekarska (specjalistyczna praktyka lekarska)
2. bądź grupowa praktyka lekarska, w ramach której lekarz może zawiązać spółkę:
• cywilną
• jawną
• bądź partnerską.
Indywidualna praktyka lekarska może być założona jedynie przez lekarza posiadającego pełne prawo wykonywania zawodu.
Lekarz nie może być ponadto:
• zawieszony w prawie wykonywania zawodu ani ograniczony w wykonywaniu określonych czynności medycznych,
• ukarany karą zawieszenia prawa wykonywania zawodu,
• pozbawiony możliwości wykonywania zawodu prawomocnym orzeczeniem środka karnego zakazu wykonywania zawodu albo zawieszony w wykonywaniu zawodu zastosowanym środkiem zapobiegawczym.
W świetle powyższego, lekarz stażysta posiadający graniczone prawo wykonywania zawodu nadane w celu odbycia stażu podyplomowego nie może założyć gabinetu lekarskiego.
W odniesieniu natomiast do specjalistycznej praktyki lekarskiej – ustawa o działalności leczniczej wskazuje, iż praktykę specjalistyczną może założyć jedynie lekarz posiadający specjalizację w dziedzinie medycyny odpowiadającej rodzajowi i zakresowi wykonywanych świadczeń zdrowotnych.
Wykaz aktualnych specjalizacji zawarty jest w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 31 sierpnia 2020 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów.
Decydując się na prowadzenie indywidualnej praktyki lekarz musi uzyskać wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Grupowa praktyka lekarska – którą spółkę wybrać?
Wymogi stawiane dla działalności leczniczych prowadzonych przez indywidualne praktyki lekarskie pozostają aktualne w przypadku praktyk grupowych. Warunkiem rozpoczęcia działalności leczniczej w formie praktyki grupowej jest wcześniejsze powołanie spółki – cywilnej, jawnej bądź partnerskiej.
W ramach grupowej praktyki lekarskiej mogą być udzielane świadczenia zdrowotne wyłącznie przez lekarzy będących wspólnikami albo partnerami spółki.
Grupowa praktyka lekarska w formie spółki cywilnej
Spółka cywilna jest umową zawartą w celu osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Spółka cywilna nie posiada ani osobowości prawnej, ani zdolności prawnej, a w rezultacie nie przysługuje jej także atrybut zdolności do czynności prawnych.
W konsekwencji powyższego:
• stroną zawieranych umów są wszyscy wspólnicy
• podmiotami praw i obowiązków są wszyscy wspólnicy
• majątek spółki jest majątkiem wspólników objętym współwłasnością łączną
• odpowiedzialność za zobowiązania ponoszą wspólnicy.
Wspólnicy spółki cywilnej muszą być ponadto wpisani do CEIDG.
Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie, co oznacza że wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia:
• od wszystkich dłużników łącznie,
• od kilku z nich
• lub od każdego z osobna,
przy czym zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Jednocześnie do chwili spełnienia całego zobowiązania, wszyscy wspólnicy pozostają zobowiązani wobec wierzyciela.
Wspólnicy odpowiadają przy tym bez ograniczeń za wszystkie zobowiązania spółki całym majątkiem wspólnym, a także każdy z nich odpowiada swoim majątkiem indywidualnym, nieobjętym wspólnością. W sytuacji zaspokojenia wierzyciela z majątku indywidualnego wspólnika powstają po jego stronie roszczenia regresowe wobec pozostałych wspólników.
Odpowiedzialność wspólnika majątkiem indywidualnym za zobowiązania powstałe w czasie jego członkostwa w spółce trwa nadal mimo wystąpienia wspólnika ze spółki bądź też jej rozwiązania.
Przepis art. 866 k.c. stwarza domniemanie, że każdy wspólnik jest umocowany do jednoosobowego reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw. Kwestię tę można uregulować odmiennie w umowie spółki albo w uchwale wspólników. W konsekwencji uprawnienie do reprezentowania spółki może przysługiwać tylko wybranym wspólnikom, przy czym poszczególne kompetencje mogą być między tymi wspólnikami rozłożone nierównomiernie.
Z art. 867 § 1 k.c. wynika, iż każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach.
Grupowa praktyka lekarska w formie spółki jawnej
Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.
W spółce jawnej każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31 ksh, który wskazuje, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika). Nie stanowi to przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy oczywiście zobowiązań powstałych przed wpisem do rejestru.
Umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Nie jest wymagana forma aktu notarialnego. Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę a prawa tego nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Ponadto każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Wkład wspólnika może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki.
Do powstania spółki jawnej wystarczy wspólne zamierzenie wspólników co do prowadzenia przedsiębiorstwa pod firmą spółki, zawarcie umowy spółki, a ponadto wpis spółki jawnej do KRS.
Grupowa praktyka lekarska w formie spółki partnerskiej
Partnerami w spółce partnerskiej mogą być wyłącznie osoby fizyczne, które dodatkowo posiadają uprawnienia do wykonywania wolnych zawodów, przy czym partnerami w spółce partnerskiej mogą być lekarz oraz lekarz dentysta.
Dokumentem założycielskim spółki partnerskiej jest jej umowa, która musi zostać sporządzona na piśmie pod rygorem nieważności. Dodatkowo koniecznym jest zgłoszenie spółki do sądu rejestrowego, bowiem spółka powstaje dopiero w momencie wpisu do rejestru.
Na gruncie art. 22 ksh „każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką”.
Jednakże zważywszy na treść art. 31 ksh ewentualna egzekucja długów spółki nastąpi najpierw z majątku spółki, a dopiero gdy takie rozwiązanie okaże się bezskuteczne, odpowiedzialność całym swoim majątkiem ponosić będą partnerzy.
Charakterystycznym uregulowaniem w zakresie odpowiedzialności partnerów spółki jest również art. 95 ksh.: „Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki”.
Postanowienia kodeksowe przewidują również, iż każdy z partnerów jest uprawniony do reprezentacji spółki oraz prowadzenia jej spraw, a na wspólnikach ciąży obowiązek wniesienia wkładów (pieniężnych lub niepieniężnych), który to będzie odzwierciedlał udział w przyszłych zyskach lub stratach spółki. Dodatkowo należy nadmienić, iż przepisy przewidują możliwość powołania organu zarządu w spółce partnerskiej.
Wymagania dla pomieszczenia gabinetu lekarskiego
Lekarz zobowiązany jest ponadto dysponować pomieszczeniem odpowiadającym określonym wymaganiom, w którym będą udzielane świadczenia zdrowotne, wyposażonym w produkty lecznicze, wyroby medyczne, aparaturę i sprzęt medyczny, odpowiednie do rodzaju i zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych.
Szczegółowe wymagania określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą.
Obowiązkowe ubezpieczenie OC dla prowadzących gabinety lekarskie
Obowiązek ubezpieczenia powstaje najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania działalności leczniczej. Posiadanie aktualnej polisy OC jest warunkiem formalnym dopuszczalności wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą (RPWDL).
Wysokość minimalnych sum gwarancyjnych określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 kwietnia 2019 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą.
Obowiązkowy regulamin organizacyjny w gabinecie lekarskim
Zgodnie z art. 23 ustawy o działalności leczniczej, podmiot wykonujący działalność leczniczą musi posiadać regulamin organizacyjny określający sposób i warunki udzielania świadczeń zdrowotnych. Minimalną treść regulaminu określa art. 24 ustawy, przy czym regulamin może zawierać także inne dodatkowe postanowienia.
Brak regulaminu organizacyjnego skutkować może nałożeniem kary przez NFZ czy też przez organ prowadzący rejestr podmiotów wykonujących działalność leczniczą (radę lekarską). Zgodnie z art. 111 ustawy o działalności leczniczej kontrola podmiotów wykonujących działalność leczniczą odbywa się w zakresie zgodności wykonywanej działalności z przepisami określającymi warunki wykonywania działalności leczniczej, a ocenie podlega realizacja zadań określonych w regulaminie organizacyjnym.
O roli regulaminu organizacyjnego przeczytasz w tym wpisie – regulamin organizacyjny podmiotu leczniczego.
Jeśli planujesz skorzystać z leasingu sprzętu medycznego – przeczytaj ten wpis.
Wpis do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą (RPWDL)
Działalność lecznicza może zostać rozpoczęta co do zasady po uzyskaniu wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Rejestr prowadzony jest jedynie w formie elektronicznej, dostępny jest pod adresem https://rpwdl.ezdrowie.gov.pl/
Lekarz, który zamierza wykonywać zawód w ramach działalności leczniczej, składa organowi prowadzącemu rejestr, którym jest okręgowa rada lekarska właściwa dla miejsca wykonywania praktyki zawodowej lekarza – wniosek o wpis do rejestru zawierający następujące dane:
• imię i nazwisko lekarza;
• numer dokumentu poświadczającego PWZ;
• formę działalności leczniczej i zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych, w tym również w zakresie, o którym mowa w art. 30 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty;
• adres miejsca udzielania świadczeń zdrowotnych;
• Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP);
• adres do korespondencji;
• posiadane specjalizacje.
Lekarze zamierzający wykonywać zawód w ramach działalności leczniczej jako grupową praktykę lekarską w celu uzyskania wpisu do rejestru składają wniosek zawierający ponadto:
• listę lekarzy wspólników albo partnerów spółki, ze wskazaniem imion i nazwisk, ich miejsc zamieszkania oraz imienia i nazwiska osoby uprawnionej do reprezentowania tej spółki;
• podpis osoby uprawnionej do reprezentowania spółki, ze wskazaniem imienia i nazwiska oraz pełnionej funkcji.
Równocześnie składając wniosek, lekarz składa oświadczenie, iż znane są mu i spełnia warunki wykonywania działalności leczniczej w zakresie objętym składanym wnioskiem określone w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej.
Złożenie powyższego oświadczenia zastępuje przedstawienie wymaganej do lipca 2016 r. opinii sanitarnej w przedmiocie spełniania warunków higieniczno-zdrowotnych dla prowadzenia działalności leczniczej.
Jeżeli organ nie dokona wpisu w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku, a od dnia wpływu wniosku upłynęło 40 dni, wnioskodawca może rozpocząć działalność po uprzednim zawiadomieniu organu. Nie dotyczy to przypadku, gdy organ wezwał tego wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku o wpis nie później niż przed upływem 7 dni od dnia jego otrzymania. W takiej sytuacji termin, o którym mowa w zdaniu pierwszym, biegnie od dnia wpływu uzupełnienia wniosku o wpis.
Prowadzenie działalności leczniczej jest działalnością regulowaną, a zatem prowadzenie praktyki bez odpowiedniego zgłoszenia stanowi wykroczenie opisane w art. 601 § 1 kodeksu wykroczeń zagrożone karą ograniczenia wolności albo grzywny.
